Franchise İlişki Yapıları

Franchise sistemlerin genişleme ve dağıtım yöntemi olduğunu anlamalısınız. Üreticiler talep gören bir dağıtım sistemi kullanarak ürünlerini pazara getirmek için bu yöntemi kullanmayı tercih ediyorlar. Dağıtım sistemi olarak kullanılan yönteme “Geleneksel Franchising” adı verilir. McDonald’s gibi markalar ise isimlerini ve prestijlerini genişletmek için başka firmaların ürün ve hizmetlerini halka sunmalarını sağlamak için geleneksel yöntemden farklılık gösteren bir sistem kurarlar. Bu sistem ise “İşletme Biçimi Franchising” olarak adlandırılır. Geleneksel sistemde imal edilen ürün sistemin merkezini oluştururken, İşletme biçimi olarak adlandırılan sistemde ürün ve hizmeti sunma sistemi merkezi oluşturur. 

Franchise ilişkisi sistem sahibi ile bayilik sahibi arasındaki sözleşmeye dayanır. Franchise Sözleşmesi, lisanslar ve sistemsel kullanım kılavuzları bu ilişkiyi ayrıntılı olarak ifade eder. Bu sistemler ortaklık sistemleri olarak görülmemelidir. İki taraf arasındaki sübvansiyon ilişkisi bulunmamakla birlikte taraflar sadece aynı markayı paylaşır. Marka taraflar arasında bağlılık sağlıyor olsa da bir şekilde iş alanı olarak bağımsız oldukları için ayrımı iyi yapmak gerekir. Sisteme dahil olan bayiler kendilerine sunulan şartlarda ürün ve hizmetleri satarken; sistem sahipleri de sistemlerini büyütmek, geliştirmek ve desteklemek için çalışırlar. 

Önerilen İçerik: Bir Bayilik Sözleşme Örneği

Tek Birimli Bayilikler

Franchise ilişkisinin en basit ve eski biçimlerinden birisi olan tek birimli bayilik, satın alanın tek bir yeri kullanma hakkının olduğu sistemdir. İşletme mülkiyeti açısından başarılı olan bu sistemin dezavantajları vardır. Bu sistemde merkezden yapılan büyüme hareketinin etkisi uzun vadede görülür. Çok sayıda bayinin yönetilmesi gerektiğinden dolayı sistemde belirli bir standart sağlamak zorlaşabilir. Her bayinin tek tek incelenmesi, kontrol edilmesi ve desteklenmesi iş yükünü arttırır. 

Çok Birimli veya Alan Geliştirici Bayilikler

Franchise olarak verilen sistemlerin %50’sinden fazlası birden fazla bayiliği olan kişiler olduğu biliniyor. Bunun anlamı tek bir yapıda birden fazla bayinin yer alması olduğundan dolayı sistemin kontrol mekanizmasının daha gelişmiş olduğunu düşünmek mümkün. Bu sistemlere dahil olanlar çok birimli yapılara özel olarak geliştirme anlaşması da imzalarlar. Alan geliştirme anlaşması birden fazla lokasyonda şube açma hakkı ya da yükümlülüğü anlamına gelir.  Geliştirme anlaşması dahilinde şube açması gereken taraf başarısız olursa eğer merkezin bu sözleşmeyi iptal etme ve franchise için ödenen ücreti koruma hakkı doğar. Geliştiriciler geliştirme aşamasında verilen haklar için ücret öderler. Bu iki taraf için fayda sağlayan bir durum olduğundan herkes tarafından kabul görür. Geliştirici taraf birden fazla lokasyonda şube açtığında franchise sahibine ödediği ücret azalır. Birim maliyetin iki taraf için de düşük olmasını sağlayan bu sistemler kolay yönetilebilir olmaları sebebiyle de tercih edilirler.

Önerilen İçerik: Bayilik Sisteminin 3 Ana Unsuru Nedir?

Ana Bayilikler

Çok birimli bayilik yapısı ile ana bayilik yapısı arasında benzerlikler görülse de iki yapı arasında çok temel bir farklılık vardır. Master yapıya dahil olan kişiler başkalarına franchise verme hakkına sahiptir. Master franchise sahibinin bayilik sunma ve satma yükümlülüğü bölgesel olarak vardır. Bu sisteme dahil olmak için bir ya da iki lokasyonda şube sahibi olmak gerekir. Bu tür bir sözleşme yapmak için hazırlanan sözleşme ve ödenen ücret elbette farklıdır. 

Bölge Temsilcileri

Bölge temsilcisi ile ana bayilik ilişkisi de birbirine çok benzer özelliklere sahiptir. Bölge temsilcileri herhangi bir franchise sözleşmesi yapmazlar. Bölge temsilcileri belirli bir coğrafi bölgedeki franchise satıcıları olarak da adlandırılırlar. Kendi bölgesinde yer alan franchiselar için destek sağlamak temsilcilerin başlıca görevleri arasında yer alır.  Çoklu birim ve ana bayilik ilişkilerinde olduğu gibi bölge temsilcileri de belirli bir zaman diliminde minimum sayıda yeni franchise oluşturma sözü verirler. Bu sistemleri birbirinden ayıran farklılık yeni birimleri oluşturacak kişilerdir. Çoklu birim sistemlerde franchise sahibi, ana bayilik sistemlerinde franchise sahibinin satış yaptığı kişiler, bölge temsilciliklerinde ise sisteme dahil olmayan temsilcinin franchise yaptığı kişiler aradaki farkların oluşmasını sağlar.

Önerilen İçerik: Hangi Bayilik Modeli Size Uygun?

Önerilen İçerik: Bayilik Veren Firmalar