Franchise Telif Hakkı Ödemelerinin Esasları

Türkiye'de yasal olarak etraflıca tarifler bulunmasa da Amerikan Federal Ticaret Komisyonu FTC’nin belirlediği üç koşulu sağlayan girişimler Franchise olarak nitelendiriliyor ve bayiliklere uygulanan özel yönetmeliklere tabii tutuluyor. 

FTC’nin belirlediği kurallar ise şöyle; 

1. İşletme, lisans sahibine markasını ve diğer varlıklarını kullanma hakkını verebilir.
2. İşletme, lisans sahibinin bu varlıkları kullanmaya devam etmesi için uyması gereken standartları belirleyebilir ve uygulayabilir.
3. İşletme ve lisans sahibi arasında finansal bir ilişki yer bulunuyor. 

Bir çok franchise sisteminde finansal ilişki iki yolla sağlanabilir. İlk Franchise Ücreti olarak bilinen ve bir defalığa mahsus olarak ödenen ön ödeme ve aylık ya da üç ayda bir yapılan düzenli ödeme ile finansal ilişki kurulabilir. 

Telif Ücretlerinin Amacı

İşletme ile lisans sahibi arasındaki franchise ilişkisi, golf kulübü ve üyeleri arasındaki ilişkiye benzemektedir. Üye olmak isteyenler ilk giriş ücretini ödedikten sonra aylık belli bir miktar üyelik ücreti öderler. Bu aylık ücretler ise üyelerin yararına olacak şekilde harcanıyor.. 

Önerilen İçerik: RAKAMLARLA FRANCHİSE SEKTÖRÜ

Başarılı franchise sistemlerinin genelinde ilk seferde ödenen tek seferlik ücret genellikle şirketin franchise masraflarını karşılayacak miktarı karşılayacak şekilde belirlenir. Bu masrafları kurum içi eğitim, reklamcılık ve alanın güvence altına alınması gibi kalemler oluşturur. Franchise veren bu ilk ödemeden herhangi bir kar elde etmez. Ayrıca şube müdürlüğü ve personelin işletmesi ile ilgili idari masraflar da bu gelirlerden harcanır. Bunun yerine aylık gelen ücretler ile franchise veren şirket kar elde ederken lisans sahibini de destekleyecek girişimlerde bulunabilir. 

Lisans Sahibi Ne Kadar Ödemeyi Beklemeli

Düzenli olarak aylık ya da dönemlik olarak ödenecek olan ücretlerin belirlenmesi hakkında çeşitli yollar vardır. En çok kullanılan sistem ise lisans sahibinin kazandığı brüt satış üzerinden belirlenecek bir yüzdedir. Bu yüzde genel olarak %5 ile %9 arasında belirlenir. Yani lisans sahibi brüt gelirin %91’i ile %95’ine sahip oluyor. Brüt satış işletmenin sağladığı hizmetlerin, malların ya da diğer ürünlerin satılmasından elde edilen gelir miktarıdır ve bu miktara çalışanlar veya aile bireyleri için uygulanan indirimler ya da ödenekler dahil edilmez. 

Önerilen İçerik: Franchise Veren Firmalara Yapılan Düzenli Ödemeler 

Genel olarak bu oranlar sabit tutulur ancak bazı işletmeler lisans sahibinin satış seviyesine bağlı olarak yüzdelik dilim artabilir ya da azalabilir. Bazı işletmeler ise önceden belirlenmiş periyot için yüzdelik bazda değişiklikler ya da ödenmesi gereken taban fiyatlar belirleyebilir. Lisans sahibinin satış eşikleri baz alınmış ödemeleri kapsayan sistemler de oldukça yaygın sistemler arasında bulunuyor. Böyle bir sistemde lisans sahibi belirlenen kotanın üzerine çıktığında o dönem ödeyeceği lisans ücreti değişiyor. 

En başarılı olan işletmeler  genel olarak lisans sahibinin gelirini başarılı bir şekilde ön görebilen ve ona göre bir düzenli ödeme belirleme şekli belirleyenler oluyor. Bunun için sistemli ve detaylı bir çalışma gerekiyor. Lisans sahibinin tüm masrafları çıkarıldıktan sonra yeterli ve sağlıklı bir şekilde kar etmeye devam edeceği bir seviyede belirlenen telif hakkı tutarı hem işletmenin hem de lisans sahibinin sağlam bir finansal ilişki içerisinde olduğunu gösterir.