Türkiye ve Rusya Arasındaki Domates Ticareti

Türkiye ile Rusya arasındaki ticaret SSCB geçmişine dayanıyor. SSCB’nin dağılmasının ardından iki ülke arasında gerçekleştirilen ticaret yıllar içerisinde giderek arttı. Ancak yaklaşık olarak iki yıl önce Türkiye’nin Suriye sınırında Rus savaş uçağını düşürmesi ile beraber iki ülke arasındaki ticaret neredeyse bitme derecesine geldi. Bu krizden en çok etkilenen ise domates oldu. Çünkü, Türkiye’nin Rusya’ya ihraç ettiği ürünlerin başında domates geliyor. 2015 yılında, Rusya’ya 259 Milyon$ değerinde domates ihraç edilirken krizden sonra 2016 yılında bu miktar 87.000$’a geriledi. İki ülke arasında yaşanan kriz her iki tarafı da derinden etkiledi. Rusya’nın domates dışında engellediği ürünler arasında portakal, elma, kayısı, lahana, tuz, brokoli, mandalina, salatalık, armut, şeftali, çilek, soğan, karanfil ve kanatlı hayvan yer aldı. 2016 yılında iki ülke liderlerinin bir araya gelmesi ile beraber Rusya, Türkiye’den alınan 20 tarım ürünü üzerindeki ambargoyu kaldırdı ancak domatesin engeli devam etti.

Kriz Türkiye’yi Nasıl Etkiledi?

Yaşanan kriz sonucunda Tarım Bakanlığı, Rusya’dan gelen pirinç, bezelye ye ayçiçek yağına ek yaptırımlar getirdi. Ayrıca bu yaptırımlara ek olarak Rus buğdayına ve diğer hububatlara %130 oranında bir tarife dayattı. 2016 yılında Türkiye, Rusya’dan 720 Milyon$ değerinde ayçiçek yağı, 76 Milyon$ değerinde mısır ve 490 Milyon$ değerinde buğday satın aldı. Bu krizin ardından Irak da Türkiye’den domates almayı durdurdu. Karşılıklı uygulanan bu yaptırımlar ise farklı sonuçlara neden oldu. Türkiye’nin domates ihracatı %500 kadar arttı. Bu durumda Beyaz Rusya’ya olan domates ihracatı %200, Polonya’ya olan ihracatı %200 ve Nahçıvan’a olan ihracatı %130 kadar artış gösterdi.

Krizin Rusya’ya Etkileri

Domates ithalatının yasaklanması ile beraber Rusya domates üretiminde kendi içerisine dödü ve yıl boyu domates üretimini arttırmaya yönelik yatırım yaptı. Rusya, ülkede tüketilen yıllık 3.4 milyon ton domatesin sadece 500.000 tonunu ithal ediyor. Devlet desteği ile geliştirilen sera projeleri sayesinde ise ülke 2020 yılına kadar kendi kendine yetmeyi hedefliyor. Ancak ülkede kış aylarının çok sert geçmesi nedeniyle tam kapasiteye ulaşılması oldukça güç gözüküyor. Diğer taraftan serada domates üretmek serada üretmekten daha pahalıya patlıyor.

Nasıl Çözülüyor?

2017 yılı sonuna kadar Türkiye’den Rusya’ya yaklaşık olarak 50.000 ton ile 60.000 ton arasında domates ihracatı yapılması bekleniyor. Devlet Başkanı Vladimir Putin yaptığı açıklamalarda ülkenin domates pazarını Türkiye domateslerine sonsuza kadar kapalı tutamayacaklarını açıkladı. Putin’in yaptığı bu açıklamalardan sonra ise iki ülke arasındaki bağların eskiye döneceğinin sinyallerini verdi. Bu yıl içerisinde Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı domates ihracatı geçen seneye göre miktar olarak %9.4, değer olarak ise %24.7 oranında artış gösterdi. 2017 yılının Ocak - Temmuz ayı döneminde toplamda 198.3 Milyon$ değerinde domates ihracatı gerçekleştirildi.