Franchise Sisteminde Başarısızlık ile Başa Çıkma

Girişimciler için başarısızlık ihtimali ile baş etmek çok zorken bunun gerçekleşmesi çok daha tahammül edilemez zorluklar yaşanmasına neden olur. Özellikle franchise sisteminde başarısızlıkla başa çıkma kadar zor bir şey daha yoktur. Bu sistemde başarısız olmak yatırımı kaybetmekten daha fazlasıdır. Başarısızlık aynı zamanda geçim kaybı anlamına da gelmektedir. Ancak iş hayatında hatta franchise sisteminde bile başarısızlık normaldir ve başarısız olma riskini hiç düşünmemek gerçek dışıdır. 

Başarısızlık aynı zamanda utanç, çaresizlik ve öfke gibi duygusal evreleri de beraberinde getirmektedir. Garantisine bakılmaksızın bazı öfkeli franchise sahipleri marka tarafından yönlendirildiğini düşünebiliyor hatta bu durum sonucunda karşılıklı davalar bile açılabiliyor. 

Bazı büyük franchise sistemlerinde tek bir lokasyonun kaybı neredeyse fark dahi edilmez ancak diğer taraftan küçük sistemlerden tek bir lokasyonun kaybedilmesinin yıkıcı etkileri olabilmektedir. Tek bir lokasyon kaybının franchise veren ile işletme sahibinde yaratacağı kişisel etki genellikle farklı olmaktadır. 

Başarısızlık Oranı

Franchise sisteminde başarısızlığa yönelik güvenilebilir bir istatistik bulunmamaktadır. Baz alınan franchise başarısı ile ilgili çalışmaların bir kısmı eski ve hatalıdır ve bu yüzden kimse bunlar üzerinden araştırma yaparak başarısızlık oranı ile ilgili bir dayanak aramamalıdır. Bu çalışmaların birçoğu yapıldığı dönemdeki mevcut franchisor’ları içermektedir ve feshedilmiş lokasyonlar hiçbir zaman araştırmalara dahil edilmemektedir. 

Kimse franchise sisteminde başarısızlığın evrensel tanımına sahip değildir. Bazı işletme sahipleri emekli olarak ya da kariyerlerine başka bir yolda devam ederek bu sistemden ayrılabilirler. Diğer taraftan bazı araştırmalara göre anlaşma tarihi sona ermeden franchise sisteminden çıkan kişiler her zaman başarısızlık olarak kabul edilmiyor. Çünkü lokasyonun başka birine satılması, dahil olunan sistemin; açılan bayiliğin ya da girişimcinin başarısız olduğu anlamına gelmediği gibi kendi arzusu ile kapıları kapattığı ve para kazanmadığı anlamına gelmiyor. 

Burada dikkat edilmesi gereken nokta franchise’ın kapılarının tamamen kapanmadığı noktada nasıl algılandığıdır. İşletmenin yeni bir işletmeciye geçmesi doğrudan başarısızlık değildir. Bazen bu geçiş başarılı bir işletmenin satışı ve sahibinin emekliliğinden fazlası değildir. Nedenine ya da yarattığı etkiye bakılmaksızın franchise’ın başarısız olması franchisor için bir endişe kaynağı olarak görülmelidir. Bu başarısızlığın nedenlerini anlamak ve franchise sisteminin performansını geliştirmek için gerekli aksiyonların alınması gerekmektedir.

Başarısızlığın Nedenleri?

Diğer franchise’ların başarılı olduğu ve tek bir franchise’ın başarısızlık yaşadığı yerde bu durum genellikle franchise yöneticisinin attığı adımlara ve tercih ettiği yönetim şekline bağlı olmaktadır. Herhangi bir işletmenin doğru bir şekilde yönetilememesi ve işletilememesi, iş başarısızlığının en önde gelen nedenlerinden bir tanesidir. Buradan yola çıkarak franchisor’ın yapabileceği çok az şey bulunduğunu söylemek gerekir. 

Birçok işletmenin başarısızlık nedenine bakıldığında bu nedenlerin merkezinde daha işletme açılmadan önce alınan kararlar yer almaktadır. Kötü lokasyon seçimi, düşük sermaye ve finansal kaynak, aşırı borçlanma gibi nedenler daha işletme açılmadan başarısızlık hanesine birkaç çentik atılmasının nedenleridir. 

Ancak burada franchisor’ın bu durumu onaylamış olması da göz ardı edilmemelidir. Bu nokta da franchise sahibinin başarılı olması için efor sarf edilmesi gerekmektedir. 

• Franchisee’nin eğitilmesi
• Lokasyonun onaylanması
• Franchise sisteminin tasarımı ve güncellenmesi
• Franchisee’nin desteklenmesi
• Franchise’ın satabileceği ürün ve hizmetlerin başarısı
• Özelleştirilmiş tedarik zinciri
• Franchisee’nin kullanabileceği pazarlama araçlarının geliştirilmesi

Bu noktaların hiçbirinde franchisee’nin başarısızlığından franchisor’ın yönetim eksikliği sorunu yer almıyor. Aksine franchisee’nin üstündeki sorumluluk ortaya çıkıyor. 

Ancak başarısızlığın nedenlerini anlamak franchisor’ın sorumluluğunda. Franchisor’ın hiçbir şey yapmasa bile lokasyonun başarısızlığını franchise sisteminin geliştirmeye yönelik bir fırsat olarak görmeli ve benzer şeylerin ileride yaşanma olasılığını azaltmaya gitmelidir. 

İşlerin Nerede Terse Gittiğini Belirleme

Hatanın nerede başladığını ve nerde düzeltilebileceğini belirlemek son derece önemlidir. Franchisor’ın başvuru formuna kadar geri dönmesi ve başarısızlığa giden yolu kontrol etmesi gerekir. Potansiyel franchisee’ler kriterleri karşılıyor mu? Onlara franchise mı satıyorum yoksa onları franchise olarak mı seçiyorum gibi sorular bu noktada yardımcı olmaktadır. 

Bir sonraki adım ise franchisee’nin finans durumunu incelemeyi içermektedir. Çok fazla borç alımı ile nakit akışı arasındaki ilişki bozuk mu, franchisee ile franchisor arasındaki bilgi akışı gerçek zamanlı mı? Bu bilgi akışı nasıl daha gelişkin hale gelebilir? gibi soruları sormak ve bunları doğru bir şekilde yanıtlamak franchise’ın başarısızlığından bir şeyler öğrenme konusunda yardımcı olmaktadır. 

İşe alım sürecinin nasıl çalıştığını anlamak da gerekmektedir. Birden fazla franchise satış elemanı olanların, bir franchise aracısının hizmetlerini kullananların ya da bölge temsilcisi olanların bu noktaların işleyişini kontrol etmesi gerekir. Franchise’ın yaşadığı başarısızlık ile onu sisteme getiren kişinin bir bağının olup olmadığını belirlemek başarısızlığın nedenlerini ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir. Bu tür bir ilişki korelasyonunun mevcut olduğu durumlarda    ise başarısızlığın yanı sıra bu korelasyonun nedenlerini de belirlemek gerekmektedir. İşe alım personelinden birilerinin yüksek başarısızlık oranının mutlaka anlaşılması gerekir. 

Franchise alan kişinin performansını ve onlarla olan iletişimi kontrol etmek franchisor’ın görevidir. Saha raporları, eylem planları, mektuplar, e-postalar ve telefon kayıtlarına göz atmak aynı zamanda franchise’ın çalışırken yaşayabileceği problemleri yakalamayı sağlamaktadır. Bunun yanı sıra her sorun başarısızlık değildir ve sorunlarla nasıl başa çıkıldığını öğrenmek başarısızlık oranını önemli ölçüde düşürmektedir. Başarısızlığa neden olan soruna alternatif hangi yaklaşımlar tercih edilebilirdi, saha personeli tavsiye ettikleri iş konusunda eğitimli ve deneyimli mi, franchise alanlar ile uygun bir programa sahip mi yoksa takvim odaklı ziyaretler mi gerçekleştiriliyor soruları başarısızlığa giden yolda ortaya çıkan sorunları değerlendirmeye yaramaktadır. 

Franchisor’ın yönetim ekibi ile iletişim içerisinde olması ve franchise ile ilgili lokasyon yönetiminin bakış açısını alması da gereklidir. Franchise ile yaşanan sorunlar nelerdir ve bu konu da uygun şekilde ilgilenildi mi noktasında bir karara varmak için franchise, genel merkez ve saha personelinin sağlıklı bir iletişim içerisinde olması gerekir. 

Başarısız Franchise’lar ile Çıkış Görüşmeleri

Başarısızlık yaşamış olan franchise’lar ile çıkış görüşmesi yapmak gerekmektedir. Ancak bunun öncesinde mutlaka şirket avukatı ile görüşülmelidir. Çünkü şirket avukatları çıkış görüşmeleri konusunda endişelidir. Bu noktada avukatın sadece hukuksal konularda bir rehber olduğu ve tavsiye sağladığı, asıl franchise sisteminin yönetiminin franchisor’da olduğu unutulmamalıdır. Çıkış görüşmeleri önemlidir ve genellikle eğlenceli değildir. Bu görüşmeler hukuksal problemler doğurabilir bu nedenle franchisee’lerin franchisor’ın kendi benzersiz bakış açılarını görmeleri gerekir. İyi yapılmış bir görüşme ise harcanan zamanı her zaman karşılamaktadır. 

Bazı durumlarda franchise sahibinin işletmesi hakkında bilgi sahibi olan diğer franchise sahipleri ile görüşmek yararlı olmaktadır. Bu durum başarısızlığın analizini yapma noktasında bir önemli bilgiler edinmeye yardımcı olmaktadır. Başarısızlığın neden meydana geldiğinin tablosunu çizecek bilgileri edindikten sonraki yönetim toplantısında öğrenilenleri diğer yöneticiler için paylaşmak ve bu konuda beyin fırtınası yapmak benzer bir durumlar bir kez daha karşı karşıya kalındığında atılması gereken adımların daha hızlı bir şekilde atılmasını sağlar. Franchise sahibinin başarısız olma ihtimalini önleyen veya azaltan sistem süreçlerinin iyileştirilmesinin yeni yollarının bulunması ve bu konuda dürüst sonuçlara ulaşılması sistemin daha sağlıklı hale gelmesinin önünü açar. Başarısızlık sonucunda yapılan araştırma ile varılan noktada sorunu ele almak ve çözümünü bulmak daha kolay olmaktadır. Bu nedenle başarısız olan her bir franchise’ın önemini anlamak ve sistemdeki eksikleriler ile başa çıkmak gerekmektedir. 

Franchise Sistemindeki Arızaların Giderilmesi

Genellikle franchise satışlarının yüksek olması ve başarısızlık oranının düşük olması harika bir franchise sisteminin göstergesidir. Bazen yeni sistemler sadece harika işe alım ekibiyle gerçekleşmektedir. 

Her franchisor’ın franchise performanslarını düzenli olarak izlemesi gerekir. Ayrıca franchisee’ler yatırım geri dönüşü alabiliyor mu ya da borçlanma yüzünden nakit akışı sağlayabiliyor mu bunların kontrol edilmesi gerekir. Rutin olarak franchisor’ların franchisee’lerin yaşamak için yeterli kazanç sağlayıp sağlamadığını takip etmesi de önemlidir. Marka standartlarının müşterilere vaat edileni sunması kadar, franchisee’lara da sunması gerekmektedir. 

Franchisee başarısızlığı nadiren bir anda olmaktadır. Birim performansını düzenli bir şekilde izlemek, bu başarısızlıkları dürüstçe anlamak ve sistemde yeni ayarlamalar yapmak önemlidir. Franchise sisteminin sürdürülebilir olması için birimlerin başarısızlıklarında zamanında inceleme yapılması ve sistemin iyileştirilmesi gerekmektedir. 

İyi Bir Modeli Temsil Etmek

Son ama en önemli nokta. Franchising şeffaf bir sistemdir ve her franchise sahibi, franchisor’ların bazı durumları nasıl ele aldığını ya da problemler meydana geldiğinde onlarla nasıl başa çıktığını görür. Franchise sahiplerinin, franchisor’ların diğer franchisee’ler ile en hassas oldukları durumlarda nasıl çalıştığını görmekten daha önemli bir şey yoktur. 

Mevcut franchise sahiplerine saygınlıkla yaklaşılmalıdır. Mümkün olduğunda franchisor’ların çıkış yapmak isteyen franchisee’lere aynı en baştaki gibi büyük bir eşitlikle yaklaşması gerekmektedir. Mevcut franchisee’lerin çıkış değerlerini geliştirmek aynı zamanda diğer franchisee’lerin gözündeki franchisor değerini yükseltmekte ve sisteme pozitif bir şekilde bakmalarını sağlamaktadır. 

Kaynak Link: https://www.thebalancesmb.com/failure-rate-dealing-with-failure-in-a-franchise-system-1349610