Bir Franchise İşletmesi Nasıl Kurulur?

Son Güncellenme: Tue Mar 2024 07:50

Girişimciler için iyi ve başarılı bir işletme kurmak her zaman çok önemlidir. İyi bir franchise işletmesi nasıl kurulur sorusuna cevap arayanlar için rehber niteliğinde hazırladığımız yazımıza mutlaka göz atın.

Bir Franchise İşletmesi Nasıl Kurulur?
Metehan Avcı user

Kendi işletmelerine sahip olmak isteyen bireyler genellikle yeni bir marka yaratmak ve bunun getirdiği riskleri üstlenmek yerine franchise işletmeleri kurmayı tercih ediyorlar. Franchise yatırım yapan girişimciler; bayiliğini aldıkları markanın sağladığı düzenli bir destek sistemine, yüksek bir marka bilinirliğine ve işlerini yürütmek için ihtiyaç duydukları kaynakları sağlayan başarısı kanıtlanmış tedarikçilere erişime sahip olma avantajlarından yararlanabiliyorlar. Bir franchise işletmesi kurmak, işletmenin yapısını ve nasıl işletileceğini öğrenmek için bir franchiser ile çalışmayı gerekli kılıyor. Franchise almadan önce, girişimci adayının birlikte çalışmak istediği şirkete başvurması ve bu başvurunun ilgili şirket tarafından onaylanması gerekiyor.

Franchising çeşitli sermaye düzeyine sahip girişimcilere fırsat tanıması nedeni ile franchising oldukça cazip bir sistem olabilse de kimi girişimciler franchising sistemine uyum sağlayamayabiliyorlar. Franchise verenler tarafından konulan kurallar ve sağlanması istenilen standartlar her girişimci tarafından kabul edilemeyebiliyor. Bu nedenle franchise almadan önce yatırımcıların mutlaka geniş kapsamlı bir araştırma yapmalarını ve dahil olmayı düşündükleri sistemi net bir şekilde anladıklarından emin olmalarını öneriyoruz.

Franchising Nedir?

Franchising temel olarak işletme sahiplerinin işlerini ve markalarını büyütmelerini sağlayan bir iş modelidir. Bir franchise işletmesinde, iki taraf arasında bir tarafa (franchise alana), başka bir tarafın ticari markası veya ticari adını (franchise veren) kullanarak bir ürün veya hizmeti pazarlama hakkı tanınan bir sözleşme düzenleniyor. Bu anlaşma uyarınca hem franchise veren hem de franchise alan kişi, birbirlerine karşı belli yükümlülüklerle bir araya gelmiş oluyor. Franchise veren, ürün / hizmetini kullanma hakkı için franchise verene bir ücret ödemek ve franchise veren, ticari marka hakları sağlamak ve franchise alana destek vermek zorunda oluyor.

Hızla gelişen ve dünyaya adapte bir sistem haline gelen franchising neredeyse tüm sektörlerde uygulanıyor. Müşterilere standart, güvenilir, kaliteli mal ve hizmetler sunarak işletmeyi başarılı bir şekilde yürütme imkânı veren franchising sistemi dünya genelinde hızla yayılmaya devam ediyor.

Franchise Türleri

Günümüzde en yaygın franchise türünün işletme türü franchise olduğu biliniyor. Burada, franchise veren, franchise alana, marka adı ve marka dahil olmak üzere yerleşik bir işletmeyi pazarlama hakkı satıyor. Böylece iki taraf arasında devam eden bir ilişki tesis edilmiş oluyor. Franchise veren, franchise alanın işletmeyi başlatmasına ve yönetmesine yardımcı oluyor, ürün tedarik ediyor, eğitim ve pazarlama planları sağlıyor ve finansmana yardımcı oluyor. Buna karşılık, franchise veren, franchise verene telif ücreti ve gereken diğer ücretleri ödüyor. Bu sistem dahilinde franchise alan girişimciler işletme işletmeciliği ve pazarlama konularında franchise verenden eğitim alıyorlar. İşletme formatı, McDonald’s, KFC ve Burger King gibi fast food zincirleri tarafından da uygulanan sistem olarak biliniyor.

Ürün/ Ticari ad türü franchise alındığında ise marka sahibi, perakendecinin ürünlerini satmasına izin veriyor. Bu haklar karşılığında perakendeciler bir ücret ödüyor veya mal sahibinden ürün alıyorlar. Bu tip franchise ağı, ürünü distribütöre / perakendeciye satan tek bir mal sahibi / üreticiden oluşuyor ve daha sonra ürün son müşteriye satılıyor. Bu franchise türü araç endüstrisinde, şişeleme şirketlerinde ve lastik servis mağazalarında yaygın olarak kullanılıyor.

Franchise Almak İstediğiniz Sektöre Karar Verirken Dikkat Etmeniz Gerekenler

Sahip olmak istediğiniz franchise türü hakkında fikir üretmek için bilgi, beceri ve ilgi alanlarınızı değerlendirin. Tecrübelerinize göz atarak ve neye tutkuyla bağlı olduğunuzu belirleyerek size cazip gelen sektörleri daraltabilir ve daha kolay karara varabilirsiniz.

Mevcut finansal durumunuzu gözden geçirin. Eğer borcunuz varsa toplam olarak ne kadar borçlu olduğunuzu, kredi puanınızı ve olası bir borçlanma durumunda ne kadar ödeme yapabileceğinizi değerlendirin. Her franchise işletmesi için ilgili şirketlerin girişimci adaylarından bekledikleri belirli finansal gereklilikleri vardır. Bu nedenle finansal durumunuz hakkında genel bir değerlendirme yaparak hangi gereklilikleri ne ölçüde karşılayabileceğiniz konusunda da fikir sahibi olabilirsiniz.

Toplamda ne kadar sermayeniz olduğunu belirleyin. İmtiyazınızı alırken ve işletmeniz faaliyetlerine devam ederken tasarruf etmek için birikiminiz veya başka bir gelir kaynağınız olduğundan emin olun.

Bayilik alabileceğiniz potansiyel markaları tespit etmek için detaylı bir araştırma yapın. Söz konusu şirketin ne zaman kurulduğunu ne kadar zamandır franchise verdiğini, franchise vermek için ne kadar yatırım gerektiğini, sahip olunması istenilen diğer yeterlilikleri öğrenin.

Seçeneklerinizi daraltın. Franchise almaya karar verdiğiniz marka ve başvuru süreci ile ilgili detaylı bilgi alabilmek için markanın web sitesini ziyaret edin ya da marka yetkilileri ile iletişime geçin. Şirketin sunduğu ürün veya hizmetlere olan talebi ve potansiyel kazancı araştırın. Sektörün büyümesine bir göz atın ve seçtiğiniz franchise için güçlü, zayıf yönleri, fırsatları ve tehditleri değerlendirin. Şirketin ne kadar süredir çalıştığına, markanın gücüne, tüketici geri bildirimlerine, mevcut konumlara ve öngörülen büyümeye dikkat edin.

Asgari gereklilikleri karşılıyorsanız veya profiliniz tipik franchise sahibi profiliyle yakından ilişkiliyse, başvuru işlemine başlayın. İlk başvurunuz onaylanırsa, bir sonraki adım ile ilgili yönlendirmeyi franchisor'dan bekleyin.

İş hakkında detaylı bilgi edinmek için franchisor ile birlikte çalışın, işletme planınızı kurallarına uygun olarak hazırlayın ve finansal durumunuzu doğrulamak için gereken belgeleri gönderin. Ayrıca franchise'ın nasıl işletileceği, yönetileceği ve pazarlanacağı konusundaki eğitimlere önem verin.

Franchise verenin teklifini inceleyin ve tüm koşullarda karşılıklı mutabık olmanız durumunda sözleşmeyi imzalayın.

Çalışanların işe alınması ve eğitim süreçlerinin tamamlanması konusundaki süreçte franchisor’dan destek alın.

İşletmenizin açılışı ile ilgili gereken reklam ve tanıtım çalışmalarının tamamlanması ile birlikte açılışınızı gerçekleştirin.

Franchising Sisteminin Franchisor İçin Yararları

Franchise veren, franchise ücretlerinin ve telif ücretlerinin ödenmesinden ilave bir gelir kaynağı elde ediyor. Bu ek sermaye sayesinde gelişmiş nakit akışı ve daha yüksek kar marjları elde edebiliyor. Dahası, araştırma ve geliştirme için ayrılan daha fazla fon anlamına geliyor.

Franchise veren azaltılmış reklam ve dağıtım maliyetlerinden yararlanıyor. Çünkü franchise sistemlerinde bu maliyetler genellikle bayiye ait oluyor.

Franchise veren ile franchise veren arasında, franchise verenin işletmeyi nasıl yürüttüğünün farkında olmaya devam etmesini sağlayan karşılıklı bir temas bulunuyor. Franchise veren, tüm satış yerleri için kalite kontrol ve servis standartları belirleyebiliyor. Ayrıca, franchise alan işletmelerin başarısında önemli bir yere sahip olduklarından daha motive olabiliyorlar. Bu da daha yüksek verimliliğe yol açabiliyor. Ayrıca franchisor’un adı altında faaliyet gösteren birden fazla satış noktasında risk bölüşülmüş oluyor.

Franchising Sisteminin Franchisee İçin Yararları

Bir franchise sahibi, kendi işini kurmanın zorluğundan ve risklerinden oturmuş bir sistem sayesinde uzaklaşmış oluyor. Risk faktörünü daha da azaltan kurulu bir franchise veren kuruluşun desteğine sahip oluyorlar. Kar marjlarının, bilinen bir marka satıldığı için daha yüksek olması avantajından yararlanıyorlar. Günlük operasyonların ve işlerin yürütülmesini daha efektif bir şekilde kontrol edebiliyorlar. Başlangıç maliyetleri franchise veren tarafından ödeniyor. Ayrıca, franchise veren aynı zamanda personel alımı, eğitim ve finansal destek de sağlıyor.

İşletmeniz Franchise Vermek İçin Uygun Mu?

İşinizi franchise ettiğinizde markanıza ve iş modelinize katkı sağlayacak nitelikli girişimciler ile çalışma fırsatı elde edersiniz. Ancak, bu titizlik gerektiren bir süreç olduğundan işletmesini franchise sistemine dahil etmek isteyen herhangi bir işletme sahibi, sürece dahil olan riskler ve maliyetler konusunda endişeli duyabiliyor.  Bu nedenle nihai bir karar alınmadan önce dikkate alınması gereken bazı noktalar bulunuyor.

İşletmenin potansiyel alıcıların (franchise'ların) ilgileneceği özel bir konsepte sahip olması; franchise alanların yüksek kâr marjı elde edebilmesi için telif hakkı ödedikten sonra bile yeterli potansiyeli olması gerekiyor. Ürünlerin pazarlanabilir değerde olması yani ürün için artan veya en azından tutarlı bir pazar bulunması önem taşıyor.

Franchise verenin franchise alanlara kapsamlı bir eğitim sunabilmesi, yeni franchise satış noktaları başlatmak için yeterli kaynağının bulunması da göz önünde bulundurulması gereken konular arasında yer alıyor. Franchising sisteminin aslında 24 saat açık bir iş olduğunu da hatırlatmak istiyoruz. Franchise alan girişimcinin başarılı olması için tam zamanınızı, çabanızı ve kaynaklarınızı ayırmanız gerekiyor ve buna rağmen bir risk faktörü ile karşı karşıya kalınabiliyor. Başarılı bir franchise sistemi büyük genişleme fırsatları sağlayabiliyor. Ancak başlangıçta, bir franchise kurmak çok pahalı olabiliyor ve bu maliyetlerin geri kazanılması zaman alabiliyor. Bu nedenle markaların franchise verme kararı almadan önce tüm potansiyel riskleri göz önünde bulundurmaları öneriliyor.

Bir franchise sözleşmesi imzalamak, ayrıca, franchise veren olarak, finansal destek vermek, eğitim ve altyapı geliştirme maliyetleri sağlamak ve temel kural ve politikaları ortaya koymak zorunda kalacağınız için kendi risklerini ve engellerini de beraberinde getirebiliyor. Franchise bağlı bir sistem olduğundan ve yalnızca tüm taraflar iş birliği içinde ve verimli çalışıyorsa iyi çalıştığından franchise alanınızla iyi bir iş ilişki kurulması büyük önem taşıyor.

İşletmenizi Franchise Etme Kararı Verdiniz. Peki Sonrası?

Potansiyel alıcılara (franchise) hitap eden, tüketiciler arasında köklü bir üne sahip, yüksek bir kâr marjı sağlama potansiyeli bulunan ve kolay pazarlanabilir bir markaya sahip olduğunuzdan emin olun. Konseptinizin, sayısız diğer marka arasında ön plana çıkmanızı sağlayacak benzersiz bir ayırt edici özelliğe sahip olması gerektiğini unutmayın.

Tüm franchise satış noktaları için bir operasyon sistemi kurun. Bu sistemin; operasyonlar için belirlediğiniz standardı, tüketicilere sağlayacağınız hizmetin kalitesini ve franchise alanın uyması gereken temel kuralları ve politikaları içerdiğinden emin olun.

Franchise'ı almak ve çalıştırmak için büyük miktarda başlangıç ​​sermayesi ayarlayın. Kesin miktar, işletmeyi umduğunuz iş türüne bağlı olarak değişebilir. Başlangıç ​​maliyetlerinin geri kazanılması uzun zaman alabilir. Eğer çalışmalarınız başarılı olursa, bu masrafları hızla geri almaya başlarsınız.

Franchise' lar için verimli bir eğitim programı planlayın. Çoğu franchise sisteminde, franchise alanın söz konusu sektörde önceden deneyimi bulunmaz. Bunun dezavantaj olmasını önlemek için franchise alanın, işletmeyi standartlarınızı karşılayacak şekilde yönetebilmesi için gereken eğitimleri eksiksiz olarak verin. Verilmesi gereken eğitimin süresi, iş türüne bağlı olarak birkaç gün ila birkaç ay arasında değişebilir. Ayrıca personele gerekli bilgisayar yazılımını öğretmeniz ve sahada ekipmanı çalıştırmanız gerekir. Bazı eğitim programları, PowerPoint sunumlarının ve eğitim videolarının kullanımını da içerebilir.

Bir franchise kurmak için gereken yasal yükümlülükleri araştırıp yerine getirin.  Ayrıca bir şirket avukatı tutmanız ve marka konseptinizi korumak için çeşitli türlerde sözleşmeler ve anlaşmalar yapmanız önerilir. Buna gizlilik sözleşmeleri ve sınıflandırılmış şirket bilgilerini paylaştığınız tüm taraflarla rekabet dışı sözleşmeler de dahildir.

Franchise alanın yöntemlerini daha iyi takip etmeniz ve gerektiğinde bunları geliştirmeniz için yeterli sektörel deneyime sahip olduğunuzdan emin olun. Bu deneyim sayesinde orijinal konseptinizi daha başarılı bir şekilde geliştirirsiniz. Ayrıca, eğitim programınızı daha yararlı olacak şekilde düzenlemenizde, yetkin ve verimli personele ve yöneticilere sahip olmanızda da size katkı sağlayacağını unutmayın. Tecrübe bir zorunluluk olmasa da kesinlikle bir artıdır; satış ve genişleme gücünüze de yardımcı olduğu için tavsiye edilir.

Kapsamlı ve ayrıntılı bir kılavuzu hazırlayın. Franchise sözleşmesi, franchise alanın kılavuzda belirtilen politika ve standartlara uyması gerektiğini belirtir.  Bu kılavuzlarda genellikle şirket geçmişi, yönetimi, amaçları ve hedefleri listelenir. Yer seçimi, düzen ve tasarım, mobilya, ekipman, malzeme vb. konular ele alınır. Ek olarak, el kitabı aynı zamanda personel alımı, ücretler, müşteri hizmetleri, reklam, fiyatlandırma, satın alma poliçeleri, sigorta, envanter, vb. işletme standartlarını da belirtir. Kılavuzların standartlar değiştikçe ya da geliştikçe güncellenmesi gerektiğini göz ardı etmeyin.

Franchise veren için başlangıçta ve ilerleyen süreçlerde verilecek destekleri organize edin. Bunun için ihtiyaç duyulan uzman personel konusunda eksikliğiniz varsa giderin. Bu destek; işyeri konumu, altyapı kurulumu, insan kaynakları yönetimi, pazarlama, müşteri hizmetleri vb. çeşitli iş alanlarını kapsamalıdır. Ayrıca, belirlediğiniz standartlara göre çalıştıklarından emin olmak için franchise alan girişimcileri denetlemeyi ihmal etmeyin.

Franchise vermek için bir plan yapın. Franchise satışında kullanılabilecek birçok teknik vardır, bu nedenle bütçenize, pazarlama planınıza ve ürününüzün hedef tüketicilerine bağlı olarak, sizin için en iyi yolu seçmeniz gerekir.

 

Sonuç olarak diğer tüm ticari kararlarda olduğu gibi, franchising de riskler ve avantajlar içerir. Franchise sahibi de franchise alan da olsanız, bağlayıcı yasal anlaşmalar yapmadan önce kapsamlı araştırma yapmanız gerekir.

Franchising Sözleşmesi Nedir?

Franchise anlaşması bir franchise ve franchise arasında bir franchise ilişkisi oluşturan yasal anlaşmadır. Franchise verenin franchise alandan ne beklediğini ayrıntılı olarak açıklar. Standart bir franchise sözleşmesi formu yoktur, çünkü çeşitli franchise'ların şartları, koşulları ve çalışma yöntemleri işletme türüne bağlı olarak büyük ölçüde değişiklik gösterir.

Bir franchise veren olarak franchise sözleşmeniz, franchise alan girişimciler ile aranızdaki yasal ilişkiyi yönetip tanımlayan birincil ve en önemli yasal belgedir. Franchise sözleşmenizde, franchise alan girişimcilerinize franchise işletmelerini oluşturma ve geliştirme konusunda yasal hak tanır ve franchise işletmelerini sisteminize uygun olarak kurdurma ve sürdürme yükümlülüğünü üstlenirsiniz.

Bir franchise veya potansiyel franchise alan olarak, franchise sözleşmesi, franchise yatırımınız için en kritik belgedir. Bir franchise veren tarafından bir söz veriliyorsa, bu franchise sözleşmesinde veya franchise sözleşmesinde yapılan herhangi bir değişiklik içerisinde yer almalıdır.

Her franchise alanın franchise sözleşmesini imzalaması gerekir ve franchise veren de bu belgeyi imzalar. Franchise sözleşmesi bağlayıcı bir yasal belgedir ve franchise alanın imzalamadan önce bir avukata söz konusu belgeyi inceletmesi önerilir.

Bir Franchising sözleşmesinde mutlaka bulunması gereken bilgiler şu şekildedir:

Konum / bölge: Franchise anlaşması, faaliyet göstereceğiniz bölgeyi ve sahip olabileceğiniz her türlü münhasırlık hakkını ana hatlarıyla belirtir.

Operasyonlar: Bu bölüm, franchise sahiplerinin birimlerini nasıl yönetmeleri gerektiğini anlatır.

Eğitim ve sürekli destek: Franchise verenler, franchise alanlara ve çalışanlarına yönelik eğitim ve öğretim programları sunar. Eğitim şirket ofislerinde veya iş başında yapılabilir. Düzenli sağlanacak tüm idari ve teknik destekler de sözleşmede belirtilir.

Süre: Belge, franchise sözleşmesinin süresinin uzunluğunu detaylandırır. Tipik olarak franchise hakları 10 yıl süreyle verilir, ancak bu süre işletme türüne, franchise alanlarının ilk yatırımlarına ve franchise alanın ilk franchise yatırımlarından yeterli getiri elde etmelerine kadar geçen süreye bağlı olarak değişebilir.

Franchise ücreti / yatırım maliyeti: Franchise alana franchisor'ın ticari markasını ve işletim sistemini kullanma hakkını veren ​​franchise ücreti ve diğer tüm maliyetler açıkça belirtilir.

Telif hakları / devam eden ücretler: Burada franchise verenin telif yapısının detayları anlatılır. Franchise sözleşmesi, franchise alanın franchise veren için ödemesi gereken devam eden ücretleri tanımlayacaktır. En yaygın devam eden ücret, genellikle franchise alan tarafından franchise verene aylık veya haftalık bir ücret olarak ödenen lisans ücretidir. Telif ücretleri, genellikle franchise alanın devam eden aylık veya haftalık brüt satışlarının sabit bir yüzdesine (telif ücreti) dayanarak hesaplanır.

Marka / Patent / tabela: Bu bölüm franchise alanın franchise verenin ticari markasını, patentini, logosunu ve tabelasını nasıl kullanabileceğini ana hatlarıyla açıklamalıdır.

Reklam / pazarlama: Franchise veren reklamcılık taahhüdünü ve franchise sahiplerinin bu maliyetler için ne kadar ücret ödemesi gerektiğini belirtir. Diğer bir deyişle franchise sözleşmesi, franchise alanın franchise verene herhangi bir pazarlama ücreti ödemesi gerekip gerekmediğini belirtir ve tanımlar. Franchise verenlerin talep ettiği en yaygın pazarlama ücreti genellikle franchise sahibinin katkıda bulunduğu “marka geliştirme fonu” olarak adlandırılır. Franchise sözleşmesi, bir franchise alanın bir marka geliştirme fonuna ve franchise verenin yerel pazarlama çabalarıyla ilgili olarak yerine getirmesi gereken diğer yükümlülüklere katkıda bulunması gerekip gerekmediğini belirler.

Yenileme hakları / sonlandırma / iptal politikaları: Franchise sözleşmesinin nasıl yenilenebileceği veya sonlandırılabileceği açıklanır. Bazı franchise verenler tahkim şartına yer verebilir. Bu, herhangi bir yasal işlem olması durumunda, bir hakemin mahkemeye çıkmadan önce davayı incelemesini gerektirir.

Çıkış stratejileri: Her bir franchise’ın kendi satış politikası vardır. Bazıları franchise alanların franchiselarını kendi takdirine bağlı olarak satmalarına izin verir.

Franchising Sırasında En Sık Yapılan Hatalar

Bir franchise sistemini cazip hale getiren etkenlerden biri düşük yatırım maliyetleridir. Ancak franchise veren tarafından maliyetler hafife alındığında, franchise alan girişimciler gerçek masraflarla karşılaştığında memnuniyetsizlik oluşur hatta yeterli sermayenin temin edilemediği durumlarla da karşılaşılabilir. Bu nedenle, franchise verenler yatırım maliyetlerini tahmin etmede samimi olmalı ve beklenmeyen giderler ve maliyetler için marj oluşturmalıdır.

Çok sert koşullar içeren franchise anlaşmaları franchise verene anlamlı bir fayda sağlamamasının yanı sıra potansiyel franchise alacak girişimciyi de korkutup caydırabilir. Bu nedenle franchise verenler sözleşme formlarını düzenli olarak gözden geçirmeli, hangi konuların şirket ve sistem için gerçek riskleri ele aldığını değerlendirmeli ve bu hükümleri seçici bir şekilde güçlendirmelidir.

Franchise verenin altyapısı, destek sistemleri ve farklı yerlerdeki sorunları anlamadan önce çok hızlı hareket etmesi veya çok fazla sayıda / çok uzak lokasyonlarda işletmelere sahip olması, franchise alan girişimcilerin işletmelerini uygun bir şekilde yönetememesine, denetleyememesine ve destekleyememesine yol açar. Ve ne yazık ki bu hata, çok iyi gelişme potansiyeline sahip bir franchise sistemini bile yok edebilir.

Yeni verilen franchisinglerden alınan ücretler ve yeni lokasyonlara da yayılma imkânı franchise verenler için oldukça caziptir. Ancak bu noktada yeterince dikkat edilmezse standartların düşürülmesi söz konusu olabilir. Franchise verenler, eğitim, deneyim, motivasyon, iş birliği, finansal ve diğer özelliklere yönelik olarak tercih ettikleri franchise profillerini geliştirmeli ve bu profile bağlı kalmalıdır.

Franchise sözleşmesindeki değişikliklerin yeterince müzakere edilmemesi, değişikliklerin ve eklerin aceleyle hazırlanması, yanlış anlaşılmalara, belirsizliklere ve istemeyerek de olsa ihtilaflara yol açabilir. Değişikliklerin dikkatlice hazırlanması için gereken süreyi harcamak kesinlikle daha etkili ve daha az maliyetlidir.

İçeriklerden Haberdar Ol! Hemen E-Posta Bültenine Kaydol!

Önerilen İçerikler