Gerçek ve tüzel kişiler yük ve yolcu taşıması için ticari araçlar ile çalışmasına izin veren belgeye denir. Bu belge Ulaştırma Bakanlığı tarafından düzenlenir. Alınacak belgenin türü araç ile yapılacak işe ve araç cinsine göre belirlenir. Bu kapsamda iki türlü araç vardır. Bunlardan biri yük- eşya taşımacılığı için kullanılan araçlar olurken bir diğeri ise yolcu taşımacılığı için kullanılan araçlar olmaktadır.
Araç taşımacılığı dışında gayrimenkul alanında da yetki belgesi bulunur. 2644 sayılı Tapu Kanununda yer alan kanun maddesinin 2. Kısmında taşınmaz malların devir işlemlerinin temsilciler aracılığı ile yapılması için istenen belgedir. Bu belge taşınmaz malların devir işlemleri için tüzel kişiliğe sahip olanlardan istenir. Bu kişinin temsilcisi gayrimenkul alım satımı yapabilme izni olduğunu yetki belgesi ile gösterir. Yetki belgesi olan kimse gayrimenkulün alım ve satım işlemlerinde yer alabilir.
Ayrıca dernek, şirket, vakıf, sendika gibi oluşumlarda taşınmazların satılması işlemlerinde bu belge ile sözleşme yapılabilir. Sözleşmelerin 6 ay geçerliliği bulunur. Bu yetki belgesi için bulunduğunuz ilin ticaret odalarına başvuru yapabilirsiniz. Bu sözleşmeler yapılırken emlakçıların alacağı komisyon ücreti de tanımlanır.
Ticaret Sicil Müdürlüğünden tüzel kişiliği gösteren yetki belgesi dilekçesi alınır. Bu belge ücrete tabidir. Şirket türüne göre değişiklik gösterecektir.
Yük ve Eşya taşımacılığında ise farklı durumlar için düzenlenen farklı yetki belgeleri bulunur.
K1 Belgesi: Yurt içinde ticari eşya taşımak amacı ile gerçek ve tüzel kişilere gerekli olan belgedir. Bir şirket hem kendi mallarını, hem de irsaliyeli faturalar ile başkalarının mallarını taşıyor ise K2 ve K1 belgelerinin ikisini de almaları gereklidir. K1 yetki belgesinin özellikleri:
K2 Belgesi: Ticari taşımacılık yapmayan sadece kendi esas iştigal konusu ile eşya taşıyanların alması gereken belgedir. K2 belgesinin özellikleri:
K3 Belgesi: Ticari olarak ev ve büro eşyaları taşıyanların alması gereken yetki belgesi olmaktadır. K3 belgesinin özellikleri:
Minibüs ya da otobüslerde yapılacak işin niteliğine göre belge alması gereklidir. Yolcu taşımacılığında alınan belgeler şu şekildedir.
D2 Belgesi: Yurt içinde tarifesiz olarak ticari yolcu taşımacılığı yapanların alması gereken belgedir. D2 belgesinin özellikleri:
D3 Belgesi: Ticari amaçla taşımacılık yapmayacak sadece kendi yaptığı iş içinde ilgili personelin yurt içinde taşınması için alınması gereken belgedir. Bu belge için belge harç ücreti bulunur. Minimum bir minibüs ya da otobüs gereklidir.
D4 Belgesi: Tarifeli ya da tarifesiz olarak taşıma mesafesine bakılmaksızın il içi ya da 100 km mesafede ticari yolcu taşımacılığı yapacakların alması gerekli olan belgedir. D4 belgesinin özellikleri:
Vergi levhası olan ya da şirket adına bir kişi için alınmış her türlü ticari araçlarda bu belgenin alınması zorunludur. Bunun yanında araçları kullanan sürücüler içinde belgenin alınması şarttır. Firmalar kendi bünyelerinde yeni bir araç satın aldıklarından araç şirket adına alındığı için bir ticari araçtır. Bu araç ile ister yük taşımacılığı yapılsın, ister yapılmasın hem araç için hem de sürücüleri için bu belgenin alınması bir zorunluluktur.
Bir aracın ticari araç olup olmadığını anlamak için araç ruhsatı kısmında aracın cinsine bakılmalıdır. Bu bölümde kamyon, otobüs, minibüs, kamyonet şeklinde ifadeler var ise bu araç bir ticari araç olarak değerlendirilmektedir. Bu tip araçlarda özellikle trafiğe çıkmadan önce mutlaka yetki belgesinin alınması zorunludur.
Şahıs adına alınan araçlar için bu belgenin alınması gerekmez. Alınan araç ticari araç olsa bile bu araç ile ticari faaliyet yapılmayacak ise yetki belgesinin alınma zorunluluğu bulunmaz.
Bu belgeyi almak isteyen kurum ya da kişiler vergi levhasında yazan merkez adresteki ilin bağlı bulunduğu Ulaştırma Bakanlığı Bölge Müdürlüğüne başvuru yapması gereklidir.
Araç Dönüşümü İşlemi: Bu belgeye sahip olan firma aracını satarsa 60 gün içinde Ulaştırma Bakanlığı’na bildirim yapmalıdır. Karayolu Taşıma Yönetmeliğine göre aracın bu süre içinde taşıt belgesinde düşürülmesi gereklidir. Bu işlem yapılmadığında idari para cezası uygulanır.
Taşıt belgesinde kayıt bir araç kaza yaptığında yaşadığı durum nedeni ile iş göremez hale geldiğinde de 60 gün içinde Ulaştırma Bakanlığı’na bildirim yapılmalıdır. Bakanlık söz konusu durumu tespit ederse taşıtları taşıt belgesinde re’sen düşürecektir.
Araç Ekleme İşlemi: Yeni bir ticari araç alınırsa elinizde bulunan belge üzerine ekleme yapılabilir. Kayıt sonrasında araç için taşıt kartı çıkartılmalıdır. Yeni aracın ekleme yapılmaması durumunda idari para cezası uygulanacaktır.
Dönüşüm/ Değişim İşlemi: Firma ya da kişiler belge alma şartlarını kaybetmiş ise ya da bu şartları yerine getiremiyor ise ellerindeki belgeyi farklı bir belgeye dönüştürebilir. Alınan belge yeni iştigal konusunu kapsamadığında ya da yeni bir iş durumu var ise daha önceden alınmış belge istenilen özel ve genel şartlar sağlandığında değişim ve dönüşüm işlemine tabi tutulabilir.
Belge Yenileme: Hazırlanan yetki belgesi örneği ile alınan belgenizin geçerliliği 5 yıldır. Kişi ya da firma faaliyetlerine devam etmek için belgesini süre dolmadan yenilemelidir. 5 yıl içinde yenilenmeyen yetki belgeleri Bakanlık tarafından tespit edildiğinden doğrudan iptal edilir.
Geçerlilik tarihinden önce yapılan yenileme durumlarında harç tutarının yüzde 95’i oranında indirim yapılır.
SRC1 Belgesi: Minibüs ve otobüs tarzındaki araçlar için yurt içi ya da yurt dışı yolcu taşımacılığı yapanların alması gereklidir.
SRC2 Belgesi: Yurt içi yolcu taşımacılığında minibüs ve otobüs tipindeki araçlar için alınması gereklidir.
SRC3 Belgesi: Yurt içi ve yurt dışı eşya taşımacılığı yapacakların kamyon ve kamyonet tipi araçları için alması gerekli olan belgedir.
SRC4 Belgesi: Yurt içi eşya ve kargo taşımacılığı için kamyon ve kamyonet tipi araçlar için alınması gereklidir. Her belge için farklı yetki belgesi örneği bulunmaktadır. İstenen evraklar başvurulan belge çeşidine göre talep edilir.
Psikoteknik Raporu: Ticari olarak yolcu, yük, eşya taşımacılığı yapan sürücüler psikoteknik ve bedensel açıdan sağlıklı olduklarını gösteren rapor psikoteknik raporudur. Bu belgenin 5 yıl süresi bulunur. Bağlı bulunulan İl Sağlık Müdürlüğü’nden izinli sağlık merkezleri tarafından verilmektedir.
Kurumlar ya da kişiler başvuru yapacakları alanlardaki belgeler için yetki belgesi örneği araştırması yapabilirler. Örnekler baz alınarak başvurular yapılabilir. Belgelerde veriliş tarihi, geçerlilik tarihi, belge numarası, belge sahibinin ticari ünvanı, kısa ünvanı, adresi, ticaret sicil nosu, vergi dairesi yer alır. Belgenin türü de belge üzerinde yer alır.
Bunlar dışında başvurular yapılırken hangi kategoride başvuru yapılacak ise o kategoriye ait belgelerde talep edilecektir. Bu belge genel olarak ticari amaç için alınmaktadır. Yetki belgesi sorgulama ve düzenleme işlemlerini e- devlet üzerinden yapabilirsiniz. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı üzerinden işlem yapılmaktadır. Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamınca faaliyette bulunan tüm firmaların faaliyetlerine uygun yetki belgelerini almaları zorunludur. Kara yolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında 37 adet farklı türde yetki belgesi bulunur. Farklı türdeki her yetki belgesi için farklı şartlar aranır. Bu alandaki kanunlara riayet ederek karşınıza çıkabilecek idari para cezalarına maruz kalmayabilirsiniz. Hem sürücüler hem de araçlar için uygun faaliyet alanlarına göre uygun belge alımı için gerekli şartları sağlamanız önemlidir.