Bir kurum ya da kuruluşun yaptığı işi veya verdiği hizmetleri belirli bir gelir karşılığında gerçekleştiren kimse “acente” veya “acenta” olarak adlandırılır. Acenta ve acente tarafından temsil edilen kuruluşlar arasında hukukun tanıdığı haklar dahilinde ücret ve gider ilişkisi kurulur.
6102 sayılı yasa ile Yeni Türk Ticaret Kanunu kapsamında düzenlenen acente sözleşmeleri 102. Maddede net bir şekilde tanımlanmıştır. İlgili kanunun ilgili maddesinden yola çıkarak acenteler ile ilgili şu çıkarımlar yapılabilir:
Acenteler işletmenin çalışanı gibi bir bağlılık içerisinde olmazlar ancak bir sözleşmeye dayanarak yine o şirkete bağlı olarak faaliyet gösterirler.
Acenteler bağlı oldukları şirket için belirli yer veya bölgede işletmeyi ilgilendiren sözleşmelere aracılık ederler.
Acenteler faaliyetlerine ticari işletme adına yapmayı meslek edinirler.
Acenteler bağlı oldukları kurum veya kuruluşun menfaatlerini düşünürler, onlara bilgi verirler.
Acenteler sözleşme ile bağlandıkları ticari işletmenin faaliyetlerini yaparken işletmenin menfaatlerini korumaya, işletmeden gelen talimatlara uymaya, yürüttükleri faaliyetler ile ilgili ana işletmeye bilgi vermeye, işletme adına elde edilen kazançları işletmeye zamanında göndermeye ve bağlı oldukları işletmeye rakip olmamaya söz verirler. Yaptıkları faaliyetler karşılığında işletmelerden para alırlar ve olağanüstü masrafların işletme tarafından karşılanması hakkına sahip olurlar.
Ticari bir işletmeyi temsil eden acentelerin temel görevi bağlı olduğu işletmenin talepleri doğrultusunda faaliyet göstermek ve temsil ettiği ana firmanın direktiflerini yerine getirmektir. Bağlı oldukları firmaların ticari çıkarlarını korumakla da görevli olan acenteler faaliyet göstermeye yetkili oldukları yer veya bölge içerisinde bağlı oldukları firmalar adına hukuksal işlemleri gerçekleştirebilirler.
Acenteler neredeyse tüm sektörlerde faaliyet gösterebilirler. Sözleşmeye dayanarak seyahat acentesi, sigorta acentesi vb. alanlarda ana firmaya bağlı olarak kazanç elde edilebilirler.
En sık karşımıza çıkan seyahat ve sigorta acenteleri olduğu için seyahat acenteleri ve sigorta acenteleri faaliyetlerine de yeri gelmişken değinmek istiyoruz.
Kâr amacı güderek turistlere turizm ile ilgili bilgiler veren, turlar oluşturan, turizme katkı sağlamak amacıyla konaklama, ulaştırma, gezi ve eğlence hizmetlerini görmeye yetkisi bulunan, oluşturduğu ürünü kendi ya da farklı seyahat acenteleri vasıtası ile pazarlayan ticari kuruluşlar seyahat acentesi olarak tanımlanabiliyor. Seyahat acentesi olarak faaliyet gösterilebilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verilen seyahat acentesi belgesi alınması gerekiyor. A, B ve C gruplarında sınıflandırılan seyahat acentelerinin hizmet kapsamları ve hizmet verecekleri gruplar değişiklik gösterebiliyor. Örneğin A Grubu Seyahat Acenteleri tüm seyahat acenteliği hizmetlerini vermeye yetkili iken C Grubu Seyahat Acenteleri yalnızca Türk vatandaşları için yurt içinde turlar düzenleyebiliyor.
Bağlı oldukları sigorta şirketinin temsilcileri olarak nitelendirilebilen sigorta acenteleri, sigorta şirketleri adına ürünlerin ve hizmetlerin tanıtımlarını ve pazarlamalarını yaparlar. Sigorta şirketlerinin talimatlarını uygulayan sigorta acenteleri sigorta sözleşmelerine aracılık etmeye veya bu sözleşmeleri doğrudan imzalamaya yetkili olurlar. Satışları bağlı olunan işletme adına yapmayı meslek edinen sigorta acenteleri gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulabilirler. Sigorta acentesi
Türkiye sınırları içerisinde acente olarak faaliyet göstermek isteyen gerçek kişilerin;
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması,
Sicilinin temiz olması,
Reşit olması,
Medeni haklardan mahrum olmaması gibi şartlar aranır.
Türkiye sınırları içerisinde acente olarak faaliyet göstermek isteyen tüzel kişilerin ise;
Şirket merkezinin Türkiye sınırları içerisinde bulunması,
Asgari sermaye şartının yerine getirilmesi,
İflas etmemiş olması gibi şartlar aranır.
Acente olabilmek için gerekli şartlar başvuru yapılacak acentalık türüne göre değişiklik gösterebiliyor. Bu nedenle acente açmak isteyenlerin faaliyet gösterecekleri alan özelinde acentelik şartlarını araştırması gerekiyor.
Acentelerde görev yapan acente temsilcileri, üyeliğe dayalı kuruluş müşterilerine hizmet sunmakla mükellef kişilerdir. Temel görevleri sözleşmeye dayanarak belirli oranda satış yapmak, müşterilerden gelen talep ve şikayetlere yanıt vermek; aynı zamanda hizmet verdikleri acenteye iletilen bilgi alma taleplerini karşılamaktır. Acentecilik faaliyetleri adına önemli görevlere sahip olan acente temsilcilerin görev tanımları da haliyle oldukça geniştir. Herhangi bir özel sertifika gerektirmeyen bu meslekte görev yapan kişilerin görev tanımlamaları şu şekilde özetlenebilir;
Acente adına müşteri ziyaretlerini rutin olarak gerçekleştirmek.
Şirketin faaliyet gösterdiği sektördeki gelişmeleri ve değişiklikleri yakından takip etmek
Satış yapabilmek adına potansiyel müşterilerle bağlantı kurmak.
Satış potansiyelini arttırmak adına yeni ürün veya hizmetlerle ilgili müşterilerle bilgi paylaşmak.
Müşterilerden gelen talep veya şikayetlere bağlı olunan ticari işletmenin değerleri doğrultusunda yanıt vermek.
Temsil edilen şirketin satışlarının arttırılması adına etkin pazarlama stratejileri geliştirmek ve geliştirilen stratejilerin uygulanmasını sağlamak.
Aktif dinleme becerisine sahip olmak, beklentileri ve şikayetleri net bir şekilde analiz etmek.